Przedsiębiorca w sądzie

Wybór sądu to wbrew pozorom bardzo ważna rzecz. Pamiętam jak prowadziłem jedną z pierwszych rozpraw jako adwokat. Było to w sądzie pracy w małej miejscowości. Reprezentowałem pracownicę, z którą nieprawidłowo rozwiązano umowę. Dochodził do tego jeszcze wątek związany z dyskryminacją. Kancelaria adwokacka jak i siedziba pozwanej spółki mieściła się w oddalonym o 150 km od sądu – dużym i bogatym mieście Krakowie. Już w początkowej fazie postępowania zwróciła się do mnie pani mecenas reprezentująca pracodawcę z propozycją ugody. Zaproponowała uznanie roszczenia i wypłatę 1000 złotych odszkodowania (a to był początek negocjacji) – przyznając wprost, że według niej ona na pewno wygra sprawę. Jednak koszty prowadzenia jej i przyjazdu na kolejne rozprawy są na tyle wysokie, że nie opłaca się to ekonomicznie jej mocodawcy. 

Czas to pieniądz

Oczywiście można jeździć po Polsce i zwiedzać kolejne sądy, a często ich architektura może zachwycać (na fotografii sąd we Wrocławiu). Jednak każdy przedsiębiorca ceni sobie przede wszystkim czas oraz pieniądze. Wyjazd do sądu oddalonego o więcej niż 100 km zajmuje praktycznie cały dzień. Do sądu trzeba dojechać, do tak oddalonego sądu należy mieć co najmniej godzinę rezerwy na nieprzewidziane zdarzenia (wypadek, roboty drogowe, problemy z parkowaniem, kontrola Policji). Na takie rozprawy musi dojechać adwokat, świadkowie oraz co najmniej raz przedsiębiorca lub ktoś z kierownictwa firmy, kto będzie przesłuchany jako strona postępowania. Taka sytuacja powoduje, że wiele postępowań gospodarczych o wartości sporu do 5.000 złotych staje się nieopłacalnych lub mało opłacalnych, jeżeli musisz toczyć spór w sądzie oddalonym od siedziby Twojej firmy. Nie warto również angażować lokalnych kancelarii adwokackich, bo zawsze jest to loteria. Jednak przy małej wartości sporu nie ma innego wyjścia, inaczej to się nie opłaca.

Wybór sądu

Kodeks postępowania cywilnego w art. 46 przewiduje możliwość umownego ustalenia przez strony właściwości miejscowej sądu, czyli który sąd będzie właściwy do rozpoznania sprawy. Można to zrobić w dwóch przypadkach: kiedy spór już istnieje albo w momencie zawierania umowy. Tego pierwszego przypadku praktycznie nie spotyka się. W momencie, kiedy strony są już skłócone to każdy pilnuje swojego interesu i nie jest skory do ustępstw. Dlatego najlepiej takie sprawy ustalaj już na początku współpracy.

Konstruując umowę pomiędzy przedsiębiorcami jest zdecydowanie więcej swobody, bo nie ograniczają Ciebie tzw. klauzule abuzywne zwane również klauzulami niedozwolonymi. Przyjmuje się co do zasady, że strony będące przedsiębiorcami mają tą samą pozycję negocjacyjną. W rzeczywistości bywa różnie. Ogólne zasady zapisane w Kodeksie postępowania cywilnego określają, iż sądem właściwym miejscowo jest sąd strony pozwanej, czyli jeżeli Ty wnosisz pozew to sądem właściwym będzie sąd, na terenie którego siedzibę ma Twój przeciwnik (art. 30 i art. 33 kpc). Przykładowo jeżeli Twoja siedziba jest w Katowicach a Twój kontrahent ma siedzibę w Poznaniu, to musisz wszcząć postępowanie w sądzie w Poznaniu. Istnieje również możliwość wszczęcia postępowania w sądzie, na którego terenie działalności wykonywana była umowa (art. 34 kpc). Przykładowo jeżeli przedmiotem Twojej umowy było wykonanie instalacji w szpitalu mieszczącym się w Łodzi. Wtedy możesz wybrać, czy wolisz sądzić się przed sądem w Poznaniu, czy w Łodzi.

Zapis w umowie

Masz również możliwość, aby wybór sądu zapisać w umowie. Jest to szczególnie istotne w przypadkach, kiedy nie jest dla Ciebie korzystne wybranie sądu według miejsca realizacji umowy (w naszym przykładzie sądu w Łodzi). Możesz to zapisać na wiele sposobów np. “Sądem właściwym dla roszczeń wynikających z niniejszej umowy jest sąd właściwy dla Zamawiającego” – jeżeli jesteś tak nazwany w umowie. Możesz również zapisać to wprost np. “Sądem właściwym do rozstrzygnięcia sporów wynikających z niniejszej umowy jest Sąd Rejonowy w Gdyni”. Przy tym sposobie określania sądu właściwego musisz pamiętać, że wydziałem właściwym do rozpoznania spraw pomiędzy przedsiębiorcami jest wydział gospodarczy, a w wielu mniejszych sądach nie ma wydziałów gospodarczych.

Nie oznacza to w takim wypadku, że rozpatrywać ten spór będzie wydział cywilny tego sądu, który został wskazany. Wtedy albo można wnieść pozew do innego, właściwego sądu z okolicy, który posiada wydział gospodarczy obejmujący swym zasięgiem wskazane w umowie miasto albo może się okazać, że sąd stwierdzi, że ten zapis jest nieważny skoro został określony niewłaściwy sąd. O sposobie zapisu w umowie możesz poczytać również na blogu Umowy są ważne.

Niekorzystne zapisy

Czasami mamy dobre intencje, ale wychodzi niekorzystnie. Jakiś czas temu przyszła do mnie klientka, która prosiła, aby wnieść pozew do sądu z powodu niewykonania umowy przez drugą stronę. Okazało się, że co prawda w umowie był zapis, że sądem właściwym miejscowo jest sąd miejsca zamieszkania powódki (korzystała z szablonu umowy), jednak ona mieszkała… w Niemczech. Na szczęście mogliśmy skorzystać z ogólnej zasady, że można wytoczyć sprawę według miejsca zamieszkania (siedziby) strony pozwanej. Było to o tyle korzystne, że wszyscy świadkowie zamieszkiwali w Polsce oraz wszystkie dokumenty były sporządzane po polsku według prawa polskiego.

Niestety nie ma rankingów wydziałów gospodarczych, a przynajmniej ja się z nimi nie spotkałem, więc nie możesz ustalić w umowie takiego sądu, który jest najszybszy w rozpoznawaniu spraw. Wtedy mogłoby się okazać, że warto czasami pojechać dalej, ale szybciej odzyskać pieniądze.

Kolejna uwaga jest taka, że wybór sądu należy dokładnie przemyśleć, szczególnie wtedy kiedy obu stronom zależy na korzystnym zapisie. Często pada wtedy propozycja: “To spotkajmy się pośrodku”. Środek zwykle nie jest idealny. Wybranie jednego sądu spowoduje, że apelację będzie rozpoznawał inny sąd niż w przypadku gdy wybierzemy sąsiedni, który leży już w obrębie innego sądu odwoławczego.

Wyjątki

Na koniec należy pamiętać, że wybór sądu dotyczy tylko właściwości miejscowej sądu I instancji. W sprawach o wartości przedmiotu sporu do 75.000 złotych sądem właściwym jest sąd rejonowy, przy wartościach wyższych – sąd okręgowy. Ważny jest również jeden wyjątek – każda ze stron umowy jeżeli sprawa nadaje się do rozpoznania przez tzw. e-sąd w elektronicznym postępowaniu upominawczym w Lublinie to po wniesieniu sprzeciwu od nakazu zapłaty sprawa zostaje przekazana do sądu właściwego według miejsca zamieszkania (siedziby) pozwanego.

Przykład

W innym poście: brak adresu pozwanego, pisałem o tym, co się dzieje, jeżeli nie znamy adresu pozwanego. Często w takich przypadkach trzeba ustanowić kuratora dla pozwanego nieznanego z miejsca pobytu. W niektórych sądach kuratorami są pracownicy sądów, w innych adwokaci lub radcowie prawni. Myślę, że jest różnica kogo mamy po drugiej stronie 😉

W razie pytań można skontaktować się ze mną.

Adw. Tomasz Kazubski

stan prawny na 14 stycznia 2018 roku

{ 0 komentarze }